Obszar Natura 2000

Kod obszaru:

PLB040003

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:

61,20 ha

Status formalny:
Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska

Opis przyrodniczy:

Obszar obejmuje prawie naturalną dolinę Dolnej Wisły bez odcinka ujściowego - na odcinku pomiędzy Włocławkiem a Przegaliną. Dolina Wisły na tym odcinku należy do kilku różnych jednostek fizyczno geograficznych - południowa część (aż do Bydgoszczy) to fragment Padoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, kolejny odcinek to właściwa Dolina Dolnej Wisły przecinająca garby Pojezierzy Południowobałtyckich, a ostatni odcinek (poniżej miejscowości Piekło) stanowi część krainy Żuław Wiślanych. Dno doliny leży na wysokość od 1 do 50 m n.p.m. Rzeka płynie w naturalnym korycie prawie na całym odcinku, z namuliskami, łachami piaszczystymi i wysepkami, w dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie torfowiska niskie; brzegi pokryte są mozaiką zarośli wierzbowych i lasów łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk. Miejscami dolinę Wisły ograniczają wysokie skarpy, na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe. W granicach obszaru Wisła przepływa przez kilka dużych miast, jak: Toruń, Bydgoszcz, Grudziądz, Tczew. Wody śródlądowe (stojące i płynące) zajmują 31% obszaru, siedliska łąkowe i zaroślowe zajmują 21%, a siedliska leśne 8%. Obszar jest wykorzystywany rolniczo - 38% powierzchni. Obszar jest ostoją ptaków o randze europejskiej. Mimo, że awifauna obszaru nie jest całkowicie poznana wiadomo, że gniazduje tu ok.180 gatunków ptaków. Teren stanowi bardzo ważną ostoję dla ptaków migrujących i zimujących (m.in. zimowisko bielika). W okresie wędrówek ptaki wodno-błotne występują w obrębie obszaru w bardzo dużych koncentracjach - do 50 000 osobników. Występują tu co najmniej 44 gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Szczególne znaczenie mają populacje gatunków takich jak: bielik, gęś, nurogęś, ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, ostrygojad, bielaczek. W stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje także derkacz, mewa czarnogłowa, sieweczka rzeczna. Bogata fauna innych zwierząt kręgowych, bogata flora roślin naczyniowych (ok.1350 gatunków) z licznymi gatunkami zagrożonymi i prawnie chronionymi, silnie zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym zachowane różne typy łęgów, a także cenne murawy kserotermiczne wskazuje na bardzo wysoką wartość przyrodniczą tego obszaru.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Opis turystyczny:

Obszar przecinają drogi różnej kategorii: drogi krajowe (np. nr. 1,10) i drogi o znaczeniu lokalnym. Nie do wszystkich miejsc uda się więc dojechać samochodem. Region ten dysponuje zróżnicowanymi atrakcjami turystycznymi: wysokiej klasy zabytki kultury (zespoły urbanistyczne Torunia, Chełmna, Tczewa, Chełmży, zamki w Gniewie, Kwidzyniu, Nowym, Świeciu, Toruniu, ruiny zamków Dybowskiego, w Pokrzywnie, Złotorii, Raciążku, Bobrownikach) oraz specyficzne walory przyrodnicze np. uzdrowiska w Ciechocinku czy obszarów chronionych: Rezerwaty Przyrody: Las łęgowy nad Nogatem (33,0 ha), Łęgi na Ostrowiu Panieńskim (34,4 ha), Mątowy (56,7 ha), Wielka Kępa (Ostromecka) (27,8 ha), Wiosło Małe (21,9 ha), Kępa Bazarowa (32,4 ha), Rzeka Drwęca (18888, ha), Projektuje się utworzenie jeszcze 4 rezerwatów. Park Krajobrazowy: Dolina Dolnej Wisły (55643,0 ha), Obszary Chronionego Krajobrazu: Białej Góry (3841,0 ha), Doliny Kwidzyńskiej (1977,0 ha), Gniewski (2336,0 ha), Nadwiślański, Ujścia Nogatu, Środkowożuławski (2870,0 ha), Doliny Drwęcy, Doliny Osy i Gardęgi, Na południe od Torunia, Nizina Ciechocińska, Rzeki Szkarpawy, Żuław Gdańskich, Strefy Krawędziowej Doliny Wisły, Wydm śródlądowych na południe od Torunia. Użytki Ekologiczne: Mopkowy Most (0,2 ha), Parowa (4,0 ha) Turyści mogą korzystać z bazy hotelowej w wielkich miastach oraz gospodarstw agroturystycznych skupionych głównie w rejonie Sztumu, Kwidzynia, Dobrczy i Aleksandrowa Kujawskiego. Informacje turystyczne: w gdańskim oddziale PTTK i w punktach informacji turystycznej w większych miastach oraz w Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego, która sprawuje opiekę nad całym obszarem.
Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna mieści się w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu. Można zapoznać się ze stroną internetową Organizacji: www.k-pot.pl a w razie szczegółowych pytań skontaktować się mailowo: biuro@k-pot.pl. Lokalne organizacje turystyczne (LOT) można odwiedzić w Tucholi (LOT "Bory Tucholskie"), Grudziądzu, Toruniu, Bydgoszczy (LOT BYLOT), Inowrocławiu (Inowrocławska LOT "InLOT").

Zagrożenia:

Planowana jest budowa nowej zapory (stopień wodny w Nieszawie), która jeśli zostanie zrealizowana stanowić będzie duże zagrożenie dla przyrody tego obszaru. Do najpoważniejszych zagrożeń ostoi zalicza się zanieczyszczenia wód pochodzenia rolniczego, przemysłowego i komunalnego. Istotne jest również niszczenie morfologicznej różnorodności międzywala, zabudowa brzegów i zalesianie muraw. Obserwuje się spontaniczną sukcesję roślinności wskutek zaprzestania lub zmniejszenia intensywności wypasu zwierząt w międzywalu, a także zamianę użytków zielonych na pola orne w międzywalu. Obszar podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.

Istniejące formy ochrony przyrody:

• Kępa Bazarowa - rezerwat przyrody
• Las łęgowy nad Nogatem - rezerwat przyrody
• Mątawy - rezerwat przyrody
• Rzeka Drwęca - rezerwat przyrody
• Wielka Kępa - rezerwat przyrody
• Wiosło Małe - rezerwat przyrody
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Drwęcy - obszar chronionego krajobrazu
• Gniewski - obszar chronionego krajobrazu
• Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu - obszar chronionego krajobrazu
• Nizina Ciechocińska - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Szkarpawy - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Doliny Wisły - obszar chronionego krajobrazu
• Środkowożuławski - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Ujścia Nogatu - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Śródlądowych na płd. od Torunia - obszar chronionego krajobrazu
• Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego - park krajobrazowy

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• traszka grzebieniasta - płaz
• mopek - ssak
• nocek duży - ssak
• bóbr europejski - ssak
• wilk * - ssak
• wydra - ssak
• ortolan - ptak
• gąsiorek - ptak
• świergotek polny - ptak
• jarzębatka - ptak
• dzięcioł średni - ptak
• dzięcioł czarny - ptak
• kraska - ptak
• zimorodek - ptak
• rybitwa białoczelna - ptak
• rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak
• rybitwa białowąsa - ptak
• rybitwa czarna - ptak
• mewa mała - ptak
• mewa czarnogłowa - ptak
• szablodziób - ptak
• batalion - ptak
• derkacz - ptak
• zielonka - ptak
• żuraw - ptak
• błotniak łąkowy - ptak
• błotniak zbożowy - ptak
• błotniak stawowy - ptak
• kania czarna - ptak
• kania ruda - ptak
• trzmielojad - ptak
• bielik - ptak
• rybołów - ptak
• łabędź czarnodzioby (mały) - ptak
• łabędź krzykliwy - ptak
• bocian czarny - ptak
• bocian biały - ptak
• bąk - ptak
• czapla biała - ptak
• kumak nizinny - płaz
• ciosa - ryba
• głowacz białopłetwy - ryba
• koza - ryba
• boleń - ryba
• piskorz - ryba
• różanka - ryba
• minóg rzeczny - ryba

Ważne dla Europy gatunki roślin 
(z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• leniec bezpodkwiatowy 
• sasanka otwarta 
• starodub łąkowy

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy ul. Konarskiego 1, 85-950 Bydgoszcz Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna ul. Wełniany Rynek 5/8, 85-036 Bydgoszcz (do korespondencji) Urząd Marszałkowski w Toruniu (siedziba) Pl. Teatralny 2, 97-100 Toruń Tel.: (52) 376 70 19, Fax.: (52) 376 70 19 biuro@k-pot.pl, www.k-pot.pl Dyrekcja Zespołu Parków Krajobrazowych Chełminskiego i Nadwiślańskiego - Świecie

Jednostki administracyjne:

• Ciechocinek (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Nieszawa (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Aleksandrów Kujawski (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Raciążek (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Waganiec (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dąbrowa Chełmińska (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dobrcz (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Osielsko (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Solec Kujawski (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Chełmno m. (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Chełmno (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Unisław (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Grudziądz (grudziądzki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bobrowniki (lipnowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dragacz (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Nowe (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Pruszcz (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Świecie (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Czernikowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubicz (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Obrowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Wielka Nieszawka (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Zławieś Wielka (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Fabianki (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubanie (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bydgoszcz (Bydgoszcz, woj. kujawsko-pomorskie)
• Grudziądz m. (Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie)
• Toruń (Toruń, woj. kujawsko-pomorskie)
• Włocławek (Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie)
• Cedry Wielkie (gdański, woj. pomorskie)
• Suchy Dąb (gdański, woj. pomorskie)
• Kwidzyn (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Ryjewo (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Sadlinki (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Lichnowy (malborski, woj. pomorskie)
• Miłoradz (malborski, woj. pomorskie)
• Ostaszewo (nowodworski (pomorskie), woj. pomorskie)
• Stegna (nowodworski (pomorskie), woj. pomorskie)
• Gniew (tczewski, woj. pomorskie)
• Pelplin (tczewski, woj. pomorskie)
• Subkowy (tczewski, woj. pomorskie)
• Tczew (tczewski, woj. pomorskie)
• Tczew (tczewski, woj. pomorskie)
• Sztum (sztumski, woj. pomorskie)
• Gdańsk (Gdańsk, woj. pomorskie)

Źródła danych:

• SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska - SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska

Obszar Natura 2000

Kod obszaru:

PLB040005

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:

9,65 ha

Status formalny:
Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska

Opis przyrodniczy:

Ostoja, najmniejsza spośród ostoi ptasich w Polsce, położona jest w Kotlinie Płockiej, stanowiącej część Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Obszar obejmuje 2 sztuczne zbiorniki wodne (35% powierzchni obszaru), otoczone skarpami, z wyspami, powstałe w czynnym wyrobisku żwiru położonym wśród pól (zajmują 62% obszaru) i rzadkiego lasu liściastego (2% ostoi), w pobliżu nadwiślańskiej trasy z Płocka do Włocławka. Linia brzegowa zbiorników jest bardzo urozmaicona, a brzegi słabo porasta roślinność szuwarowa. W wyniku ciągle prowadzonej eksploatacji powierzchnia lustra wody i nowopowstających wysp powiększa się i jest sukcesywnie zasiedlana przez ptaki Szczególnie duże są tu kolonie mewy śmieszki (3970 gniazd w 2003r.) i rybitwy rzecznej, brzegówki (600 par). Na terenie ostoi występuje 6 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 1 bardzo cenny gatunek - rybitwa białoczelna, nie wymieniony w Dyrektywie.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Opis turystyczny:

Obszar położony na Pojezierzu Gostynińsko - Włocławskim, pół kilometra od południowego brzegu zbiornika Włocławskiego. Dojazd koleją do Płocka, a dalej PKS lub indywidualnie ok. 21 km na zachód. Ostoja leży na południe od drogi nr 62 Płock - Włocławek, około 5 km za Duninowem Starym, w kierunku na Włocławek. O atrakcyjności turystycznej obszaru decydują jego walory przyrodnicze. Turyści mogą zwiedzić teren Parku Krajobrazowego Gostynińsko - Włocławskiego. Obszar pełni również ważną funkcję jako miejsce wypoczynku i rekreacji. W okolicy można zwiedzić: - Kościół w Duninowie (1901-10 r.), - Kościół w Soczewce (1906 r.), - zespół pałacowy w Duninowie (pałac z 1876 r., pałacyk myśliwski z końca XIX w., zameczek neogotycki z XIX w. z okrągłą wieżą), - zespół dworski w Soczewce (XIX w.). W parkach otaczających stare dworki znajdują się stare drzewa - pomniki przyrody (lipy, modrzewie, dęby). Turyści mogą korzystać z noclegów w ośrodkach wypoczynkowych i gospodarstwach agroturystycznych.

Zagrożenia:

Podstawowym zagrożeniem jest nadmierna penetracja ludzka, w tym uprawianie sportów wodnych, nadmierny rozwój infrastruktury pod zabudowę, zabudowa (głównie infrastruktura turystyczna), płoszenie, niszczenie gniazd, wędkowanie.

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• zimorodek - ptak
• świergotek polny - ptak
• ortolan - ptak
• rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak
• rybitwa białoczelna - ptak
• mewa czarnogłowa - ptak

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy ul. Konarskiego 1, 85-950 Bydgoszcz Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna ul. Wełniany Rynek 5/8, 85-036 Bydgoszcz (do korespondencji) Urząd Marszałkowski w Toruniu (siedziba) Pl. Teatralny 2, 97-100 Toruń Tel.: (52) 376 70 19, Fax.: (52) 376 70 19 biuro@k-pot.pl, www.k-pot.pl Urząd Gminy Nowy Duninów Nadleśnictwo Gostynin Zakład Ornitologii PAN Oddział PTTK w Włocławku

Jednostki administracyjne:

• Włocławek (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)

Źródła danych:

• SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska - SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska

Obszar Natura 2000

Kod obszaru:

PLH040031

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:
907,77 ha

Status formalny:
Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej

Opis przyrodniczy:

Obszar pokrywają odpowiednio w jednej trzeciej lasy liściaste, siedliska łąkowe i zaroślowe oraz siedliska rolnicze, reszta terenu to torfowiska, baggna roślinność na brzegach wód, młaki; wody śródlądowe i w zaledwie 1% inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniska, kopalnie, tereny przemysłowe).
Obszar obejmuje tzw. Nieckę Kłócieńską i jest ograniczony od północy przez pola wydmowe, a od południa przez wysoczyznę morenową. Niecka w większości wypełniona jest osadami organicznymi. Teren jest płaski i okresowo podmokły, znaczna jego część została w przeszłości zmeliorowana i jest użytkowana rolniczo. W centralnej części obszaru znajduje się unikatowe jezioro Rakutowskie, pochodzenia wytopiskowego.
To płytkie jezioro ramienicowe ma zmienną powierzchnię (obecnie ok. 170-300 ha), płaskie brzegi porośnięte głównie pasem szuwaru trzcinowego. Jezioro posiada bogatą roślinność wodną, znaczne powierzchnie dna zajęte są przez łąki ramienicowe.
Należy podkreślić, że w ciągu roku zmiany powierzchni lustra wody sięgają rzędu 60-70 ha, przy stosunkowo nieznacznych wahaniach pionowych. Wynurzane latem dno, porasta kalcyfilna roślinność namuliskowa i szuwarowa, m.in. szuwar kłociowy.
Wokół jeziora rozciągają się ekstensywnie użytkowane łąki i pastwiska, w tym znaczne powierzchnie łąk trzęślicowych z wieloma charakterystycznymi gatunkami: goździk pyszny, goryczka wąskolistna, goryczuszka gorzkawa, selernica żyłkowana, groszek błotny, storczyk kukawka, fiołek mokradłowy. Te bardzo fitocenozy łąk trzęślicowych są jedne z kilku większych pod względem powierzchni, skupień łąk trzęślicowych w tej części kraju.
Granice rezerwatu utworzonego dla awifauny "Jezioro Rakutowskie" (pow. 414,07 ha) obejmują jezioro z przylegającymi szuwarami. Obszar w znacznej części porośnięty jest przez wilgotne kompleksy leśne, zajęte przez olsy, łęgi jesionowo-olszowo i łęgi wiązowo-jesionowe.
Na szczególną uwagę zasługuje ponadto wielohektarowy kompleks wilgotnych lasów łęgowych, jeden z najrozleglejszych obszarów tego typu lasów w centralnej Polsce. Pod wpływem sukcesywnego obniżania się poziomu wód gruntowych zwiększa się areał łęgu wiązowo-jesionowego, a nawet tworzą się wilgotne postacie grądu. Te wilgotnye lasy są ostoją rzadkich w centralnej Polsce gatunków tj. np. wawrzynek wilczełyko, wroniec widlasty, zdrojówka rutewkowata, wiechlina odległokosowa.
Na południe od Jeziora Rakutowskiego rozciąga się kompleks leśny, gdzie utworzony został rezerwat "Olszyny Rakutowskie" (pow. 174,62 ha).
Walory przyrodnicze obszaru Błota Kłócieńskie należy ocenic wysoko zarówno w skali regionalnej, jak i krajowej, ponieważ na tym obszarze wystepuje duża liczba cennych siedlisk przyrodniczych (zidentyfikowano ich 12 typów) oraz z zajmowania dużej powierzchni przez kilka z nich.
Błota Rakutowskie to jednocześnie ostoja ptasia, o randze europejskiej E42. Występują tutaj co najmniej 24 gatunki ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK).

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Opis turystyczny:

Preferowany dojazd to dotarcie pociągiem do Włocławka, Torunia, Bydgoszczy, Łodzi, a stamtąd autobusem PKS bądź transportem własnym do miejscowości na terenie gmin Kowal lub Baruchowo.
Na tereniach obu gmin powoli powstaje baza agroturystyczna. Brak jest miejsc noclegowych stałych i sezonowych, urządzeń bazy turystycznej. Mimo to teren gminy jest często odwiedzany przez turystów niezależnie od pory roku. Turyści korzystają z kilku gospodarstw agroturystycznych.

Atrakcje turystyczne:

Gmina Kowal
Przez teren gminy biegną następujące szlaki turystyczne i historyczne:

• "Szlak Łokietka" Włocławek - Kowal - Brześć Kujawski - Osięciny - Płowce - Radziejów - Włocławek - Dobrzyń n/Wisłą.
• "Szlak I Armii Wojska Polskiego" Gostynin - Lubień Kujawski - Kowal - Brześć Kujawski - Wieniec - Nieszawa - Ciechocinek - Aleksandrów Kujawski.
• "Szlak turystyczny Gostynińsko- Włocławskiego Parku Krajobrazowego".
• Szlak "Łącznikowy" zaczyna się w Kowalu następnie wzdłuż zabudowań wsi Grodztwo na terenie otuliny Parku Krajobrazowego i drogą leśną biegnąc w kierunku północnym mija Jezioro Wójtowskie i krzyżuje się z szlakiem "Południowym" i "Północnym".

Na terenie Gminy Kowal działa kapela ludowa "Kapela Spod Kowala", która została założona w 1968 roku i jest jedną z najstarszych amatorskich kapel ludowych w Polsce, a najstarszą na Kujawach.

Gmina Baruchowo:
Zabytki:
Zespół pałacowo - dworski w Baruchowie
Kościół murowany neogotycki z 1881 roku p.w. świętej trójcy z dzwonnicą w Kłótnie
Zespół parkowo - dworski w Czarnem
Park podworski Zakrzewo

Zagrożenia:

Najważniejsze zagrożenia dla obszaru to:

• antropogeniczne osuszanie terenu (pogłębianie cieków i rowów)
• naturalne obniżanie się poziomu wód (wysychanie jeziora, pobieranie wody przez roślinność krzewiastą, itp.)
• zanieczyszczenia wód (ścieki z oczyszczalni, wypas bydła)
• naturalna eutrofizacja wód (bytowanie ptaków, wypłycanie i ocieplanie wód jeziora)
• zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk
• zalesianie użytków zielonych
• zamiana użytków zielonych na grunty orne

Istniejące formy ochrony przyrody:

• Olszyny Rakutowskie - rezerwat leśny
• Jezioro Rakutowskie - rezerwat leśny
• Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy - rezerwat leśny

Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych 
(z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*):

• wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi (Corynephorus, Agrostis)
• brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea
• twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea
• starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
• zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) 
• ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
• niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
• torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis) * 
• górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk 
• grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)
• łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) *
• łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• bąk - ptak
• bączek - ptak
• czapla biała - ptak
• bocian biały - ptak
• bocian czarny - ptak
• łabędź krzykliwy - ptak
• bielik - ptak
• błotniak stawowy - ptak
• błotniak zbożowy - ptak
• błotniak łąkowy - ptak
• rybołów - ptak
• kropiatka - ptak
• zielonka - ptak
• derkacz - ptak
• batalion - ptak
• żuraw - ptak
• łęczak - ptak
• rybitwa czarna - ptak
• zimorodek - ptak
• dzięcioł średni - ptak
• podróżniczek - ptak
• gąsiorek - ptak
• ortolan - ptak
• bóbr europejski - ssak
• wydra - ssak
• kumak nizinny - płaz
• traszka grzebieniasta - płaz
• czerwończyk nieparek - bezkręgowiec

Ważne dla Europy gatunki roślin 
(z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• sierpowiec błyszczący

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, ul. Dworcowa 63, 85-950 Bydgoszcz, tel: (0 52) 518 18 01, fax: (0 52) 518 18 02, www.bydgoszcz.rdos.gov.pl, konserwator@rdos-bydgoszcz.pl

Jednostki administracyjne:

• Kowal (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Baruchowo (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)

Obszar natura 2000

Kod obszaru:

PLB040001

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:

915,23,9 ha

Status formalny:
Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska

Opis przyrodniczy:

Obszar położony jest w obrębie Kotliny Płockiej, stanowiącej południowo-wschodnią część Pradoliy Toruńsko-Eberswaldzkiej i istotny element korytarza ekologicznego jakim jest dolina Wisły. Obszar obejmuje jedno z jezior Pojezierza Gostynińskiego - płytkie, 300-tu hektarowe Jezioro Rakutowskie wraz z otaczającym je pasem szuwaru pałkowego, trzcinowego i oczeretowego, a także okolicznymi łąkami zalewowymi i podmokłym lasem porastającym siedliska olsu i łęgu olszowo-jesionowego. Cechą charakterystyczną jeziora są znaczne zmiany w powierzchni lustra wody, obserwowane w cyklu rocznym. Bywa, że lustro wody zmniejsza się o 60-70 ha, przy jednoczesnych nieznacznych zmianach głębokości jeziora. Sprzyja to rozwojowi bogatej roślinność wodnej, m.in. łąk ramienicowych porastających jego dno. Tereny przyległe do jeziora porastają okresowo zalewane łąki turzycowe. Obszar stanowi ostoję ptasią o randze europejskiej. Stwierdzono tu 24 gatunki ptaków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 21 gatunków ptaków migrujących wpisanych do tego załącznika. 7 spośród tych gatunków jest zagrożonych - znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. W sezonie wiosennym w ostoi lęgnie się co najmniej 1% krajowej populacji podróżniczka, gęgawy, śmieszki, sieweczki obrożnej. Dość licznie występują też błotniaki łąkowe, rybitwy czarne i dzięcioł średni. W czasie przelotów w ostoi obserwuje się duże koncentracje wędrownych ptaków wodno-błotnych, przekraczające 20 tys. osobników. Licznie zatrzymują się tu głowienki i gęgawy. Ostoja stanowi miejsce odpoczynku ponad 1% osobników należących do tych gatunków i migrujących tą trasą. Wysokie liczebności osiągają tu również przelotne cyraneczki, czernice, łyski, krwawodzioby, czajki i rybitwy czarne.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Opis turystyczny:

Błota Rakutowskie położone są w województwie kujawsko-pomorskim. Centrum ostoi stanowi miasto Kowal położone w centrum Polski w sąsiedztwie lasów i jezior Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Do Kowala można dojechać PKS z Włocławka i Gostynina. Miasto Kowal znajduje się w odległości 15 km na południe od Włocławka przy skrzyżowaniu międzynarodowej trasy E75. W okolicy Kowala znajduje się ośrodek agroturystyczny "W Zielonym Gaju", gdzie można skorzystać z jazdy konnej i wynająć domek nad brzegiem jeziora. Głównym ośrodkiem wypoczynkowym na terenie ostoi jest Baruchowo. Do zabytków na tych terenach należą zespół Parkowo-Dworski w Baruchowie, Zespół Parkowo-Dworski w Czarnem oraz kościół murowany z XIX wieku w Kłótnie. W Baruchowie organizowanych jest wiele cyklicznych imprez kulturalnych m.in. "Kujawskie Przytupy" - prezentacja zespołów folklorystycznych oraz powiatowy przegląd zespołów folklorystycznych. W Baruchowie znajduje się "Zielona Szkoła" oraz dwa pola biwakowe. Więcej informacji można zdobyć w Informacji Turystycznej-Biurze Promocji Miasta i Integracji Europejskiej Urzędu Miasta we Włocławku.

Zagrożenia:

Głównymi zagrożeniami dla obszaru są zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk oraz osuszanie terenów sąsiednich.

Istniejące formy ochrony przyrody:

• Jezioro Rakutowskie - rezerwat przyrody
• Olszyny Rakutowskie - rezerwat przyrody
• Gostynińsko-Włocławski Park Krajobrazowy - park krajobrazowy

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• ortolan - ptak
• gąsiorek - ptak
• podróżniczek - ptak
• dzięcioł średni - ptak
• zimorodek - ptak
• rybitwa czarna - ptak
• batalion - ptak
• derkacz - ptak
• zielonka - ptak
• kropiatka - ptak
• żuraw - ptak
• błotniak łąkowy - ptak
• błotniak zbożowy - ptak
• błotniak stawowy - ptak
• bielik - ptak
• rybołów - ptak
• łabędź krzykliwy - ptak
• bocian czarny - ptak
• bocian biały - ptak
• bąk - ptak
• bączek - ptak
• czapla biała - ptak

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

Zakład Ornitologii PAN-Gdańsk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy ul. Konarskiego 1, 85-950 Bydgoszcz Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna ul. Wełniany Rynek 5/8, 85-036 Bydgoszcz (do korespondencji) Urząd Marszałkowski w Toruniu (siedziba) Pl. Teatralny 2, 97-100 Toruń Tel.: (52) 376 70 19, Fax.: (52) 376 70 19 biuro@k-pot.pl, www.k-pot.pl

Jednostki administracyjne:

• Baruchowo (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Kowal (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)

Obszar Natura 2000 

Kod obszaru:

PLH040039

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:

436,83 ha

Status formalny:
Obszar zatwierdzony Decyzją Komisji Europejskiej

Opis przyrodniczy:

Ostoja zlokalizowana jest w centralnej Polsce, na w Kotlinie Toruńskiej. Ostoja obejmuje około 30 km odcinek doliny Wisły między tamą we Włocławku, a miejscowością Nieszawa. Obszar obejmuje koryto rzeki Wisły oraz terasę zalewową wraz z otaczającym obszarem i z lokalnie występującymi stromymi stokami doliny. Typowe dla tego odcinka Wisły jest występowanie licznych łach piaszczystych i mulistych nanosów w korycie. Są one formowane wskutek procesu odkładania materiału erodowanego z dna rzeki poniżej tamy we Włocławku. W wyniku sezonowych zmian poziomu wody w rzece oraz w wyniku krótkoterminowych zmian poziomu wody wynikających z wymiany wody w elektrowni Włocławek, powstają lub zanikają odsłoniętych piaszczyste łachy. Na tym odcinku rzeki występują również starsze wyspy porośnięte przez zarośla wierzbowe lub wierzbowo-topolowe. Obecnie większość starych wysp jest połączona z brzegiem rzeki groblami. Funkcjonują one jako wyspy jedynie przy wysokich stanach wody. N terenie ostoi występują również liczne starorzecza. Okresowo zalewane tereny przybrzeżne porośnięte są mozaiką ziołorośli i muraw z grupami drzew i krzewów. Głównie są to młode wierzbowo-topolowe drzewostany oraz wierzbowe zarośla. W niższych położeniach w dolinie koło Włocławka znajdują się pozostałości wielogatunkowych łęgów cennych z europejskiego punktu widzenia. Na terasie powszechne są łąki i pastwiska. Rzadko natomiast spotykane są ciepłolubne murawy zwane murawami kserotermicznymi. O dużych wartościach przyrodniczych obszaru decyduje występowanie 11 rodzajów siedlisk, 58 gatunków zwierząt i 3 gatunki roślin cennych dla ochrony przyrody europejskiej. Największą powierzchnię spośród cennych siedlisk zajmują lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe (13%) i zmiennowilgotne łąki (10%). W wodach Wisły żyje kilka rzadkich gatunków ryb m.in. kiełb białopłetwy, koza i minog rzeczny. Obszar jest ważnym miejscem z punktu widzenia ochrony ptaków. Stwierdzono tu 47 gatunków ptaków cennych dla ochrony przyrody w Europie m.in. bocian czarny, bielik, żuraw i derkacz. Obszar obejmuje część ekologicznego korytarze Wisły, który jest ważnym szlakiem migracji wielu gatunków roślin i zwierząt.

Dane zaktualizowano w 2011 r.

Opis turystyczny:

Większe miasta w okolicy ostoi to Ciechocinek i Włocławek. Do miejscowości tych można dojechać autobusami PKS lub pociągami. Jadąc do Ciechocinka trzeba wysiąść na stacji PKP w Aleksandrowie Kujawskim i przesiąść się na pociąg jadący do uzdrowiska Na nocleg można się zatrzymać w jednym z ośrodków wypoczynkowych, pensjonatów lub hoteli w Włocławku, Ciechocinku lub Toruniu. We Włocławku można przenocować również w schronisku młodzieżowym. W okolicy znajdują się gospodarstwa agroturystyczne m.in. w Kowalu, Gołaszewie, Wistce Szlacheckiej i Baruchowie. W Kłóbce koło Lubienia Kujawskiego warto odwiedzić Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny, w którym można zobaczyć jak wyglądała dawna, przeważnie drewniana zabudowa wsi, tradycyjne przedmioty i narzędzia związane z życiem i pracą mieszkańców tego regionu. Interesującym miejscem jest również stopień wodny na Wiśle we Włocławku, wybudowany w 1970 r. Na prawym brzegu rzeki stoi krzyż - pomnik poświęcony księdzu Jerzemu Popiełuszko. Warto również zobaczyć Ciechocinek. Znajdują się tu zabytkowe Tężnie, można pospacerować po Parku Zdrojowym, podziwiać piękne dywany kwiatowe (oraz inne kompozycje roślinne), odwiedzić zbudowaną pod koniec XIX wieku Pijalnię Wód Mineralnych. Z pobliskiej miejscowości Raciążek (2 km od Ciechocinka), z krawędzi Wysoczyzny Kujawskiej warto podziwiać piękny widok na pobliski Ciechocinek, Toruń i meandrującą w dali Wisłę. Znajdują się tu także godne uwagi ruiny zamku, dawniej rezydencji biskupów kujawskich oraz kościół z przełomu XVI/XVII wieku. Utworzony na Wiśle Zalew Włocławski jest jednym z największych sztucznych zbiorników w Polsce. Stanowi on dobre miejsce do uprawiania sportów wodnych. Można tu popływać na kajakach, rowerach wodnych, bądź na jachtach żaglowych. W okolicy wyznaczonych jest kilka szlaków pieszych i rowerowych m.in. z Włocławka do Płocka lub z Włocławka do Ciechocinka. Wielką atrakcją kulturalną przyciągającą turystów do Ciechocinka jest organizowany corocznie w lato Festiwal Piosenki i Kultury Romów. Poza tym w Ciechocinku można bliżej poznać kulturę tego regionu na Festiwalu Folkloru Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. We Włocławku w lutym można zobaczyć Korowód Grup Zapustnych ulicami Włocławka.

Zagrożenia:

Zagrożenia dotyczą możliwych zmian hydrologicznych warunków w dolinie: kontynuacja osuszania terasy, dalsze obwałowanie koryta rzeki. Oprócz tego: zmiany sposobu użytkowania rolniczego terenów w granicach obszaru prowadzące do eutrofizacji i przyspieszenia sukcesji, zalesianie fragmentów porośniętych cenną roślinnością, osuszanie i zasypywanie małych zbiorników i bagien, niewłaściwa gospodarka leśna, wzrost rekreacji, ekspansja gatunków roślin ocieniających kserotermy i zabudowa. Potencjalnym zagrożeniem jest też transport rzeczny w okresie lęgowym, powodujący konieczność podniesienia poziomu wody w Wiśle do stanu żeglowności, poprzez odpowiednie zrzuty masy wody ze Zbiornika Włocławskiego, uniemożliwiający wyprowadzenie lęgów ornitofauny gnieżdżącej się na piaszczystych łachach w korycie rzeki, jak np. rybitwa rzeczna. Nagłe zmiany reżimu hydrologicznego, zmieniające częstość, zakres i długość zalewów stanowią jedne z najważniejszych zagrożeń dla lęgowej awifauny preferującej tego typu siedliska. Jednocześnie okresowe zalewy wodami rzecznymi są niezbędne dla zachowania optymalnych warunków w ekosystemach umożliwiających rozwój rzadkich fitocenoz z zespołu łęgów wiązowo-jesionowych.

Uwaga: Dolina podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Istniejące obiekty i urządzenia związane z ochroną przeciwpowodziową wymagają utrzymywania ich w należytym stanie technicznym. Prace z zakresu ochrony przeciwpowodziowej dotyczą różnych fragmentów doliny rzecznej. Przy ich wykonywaniu powinna zostać zachowana dbałość o utrzymanie dobrego stanu ekologicznego doliny i nie pogorszenie stanu zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków, których ochrona jest celem utworzenia obszaru Natura 2000.

Istniejące formy ochrony przyrody:

• Nizina Ciechocińska - rezerwat leśny
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Śródlądowych na płd. od Torunia - rezerwat leśny
• Kulin - rezerwat leśny

Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych 
(z Zał. I Dyr. Siedliskowej), w tym siedliska priorytetowe(*):

• starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion
• murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion pallentis) *
• ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
• niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
• grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)
• łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe) *
• łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)
• ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae) *

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• bóbr europejski - ssak
• wydra - ssak
• kumak nizinny - płaz
• traszka grzebieniasta - płaz
• kiełb białopłetwy - ryba
• boleń - ryba
• koza - ryba
• nur czarnoszyi - ptak
• nur rdzawoszyi - ptak
• bąk - ptak
• czapla nadobna - ptak
• czapla biała - ptak
• bocian biały - ptak
• bocian czarny - ptak
• łabędź czarnodzioby (mały) - ptak
• łabędź krzykliwy - ptak
• bernikla białolica - ptak
• bielaczek - ptak
• trzmielojad - ptak
• kania czarna - ptak
• kania ruda - ptak
• bielik - ptak
• błotniak łąkowy - ptak
• błotniak stawowy - ptak
• błotniak zbożowy - ptak
• orlik krzykliwy - ptak
• rybołów - ptak
• drzemlik - ptak
• sokół wędrowny - ptak
• zielonka - ptak
• derkacz - ptak
• żuraw - ptak
• szablodziób - ptak
• siewka złota - ptak
• batalion - ptak
• szlamnik - ptak
• mewa mała - ptak
• mewa czarnogłowa - ptak
• rybitwa czubata - ptak
• rybitwa wielkodzioba - ptak
• rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak
• rybitwa białoczelna - ptak
• rybitwa białowąsa - ptak
• rybitwa czarna - ptak
• zimorodek - ptak
• kraska - ptak
• dzięcioł czarny - ptak
• dzięcioł średni - ptak
• lerka - ptak
• świergotek polny - ptak
• jarzębatka - ptak
• gąsiorek - ptak
• ortolan - ptak
• kormoran mały - ptak
• krogulec krótkonogi - ptak
• różanka - ryba

Ważne dla Europy gatunki roślin 
(z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• leniec bezpodkwiatowy 
• sasanka otwarta 
• starodub łąkowy

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

• Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, tel.: (52) 518-18-01, fax.: (52) 518-18-02, sekretariat@rdos-bydgoszcz.pl, http://bydgoszcz.rdos.gov.pl

Informacja turystyczna:

• Biuro Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej, tel./fax.: (52) 376 70 19, biuro@k-pot.pl
• Biuro Promocji Miasta i Integracji Europejskiej we Włocławku
• oddział PTTK w Ciechocinku.

Jednostki administracyjne:

• Nieszawa (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Waganiec (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubanie (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Włocławek (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Fabianki (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bobrowniki (lipnowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Czernikowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)

Źródła danych:

• SDF pobrany ze strony internetowej Klubu Przyrodników - SDF pobrany ze strony internetowej Klubu Przyrodników