Malowniczo położone lasy w części Kotliny Płockiej stanowią przyrodniczą wizytówkę środkowej Polski. Gospodaruje na tym terenie Nadleśnictwo Włocławek, którego  powierzchnia leśna wynosi 23 376 ha.

Położenie pod względem administracyjnym

Według podziału administracyjnego lasy nadleśnictwa znajdują się w całości na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, w powiatach: Włocławek, miasto Włocławek, Radziejów, Lipno i Aleksandrów Kujawski.

Położenie pod względem przyrodniczo-leśnym

Według obowiązującej regionalizacji przyrodniczo leśnej Nadleśnictwo Włocławek położone jest w  Krainie III -Wielkopolsko-Pomorskiej.

Przeważająca cześć lasów nadleśnictwa położona jest w Mezoregionie Kotliny Toruńsko-Płockiej, kompleksy leśne leśnictwa Osięciny w obrębie Włocławek oraz uroczyska Grodno, Kurowo, Boża Wola, Więsławice, Kanibród w obrębie Czarne w Mezoregionie Pojezierza Wielkopolskiego, a tylko niewielka część leśnictwa Szpetal  w obrębie Włocławek w Mezoregionie Wysoczyzny Dobrzyńsko- Chełmińskiej.

Położenie pod względem geobotanicznym

Według podziału Polski na krainy geobotaniczne obszar nadleśnictwa położony jest w Dziale Bałtyckim, Poddziale - Wielkich Dolin, Krainie Wielkopolsko -Kujawskiej, Okręgu Kujawskim.

Położenie geograficzne

Przeważająca część obszarów leśnych (kompleksy główne obrębów łączą się) położona jest w Mezoregionie Kotliny Płockiej; część leśnictwa Osięciny  oraz leśnictwo Kurowo w Mezoregionie Pojezierza Kujawskiego, a część leśnictwa Szpetal w Mezoregionie Pojezierza Dobrzyńskiego; tylko niewielkie fragmenty w obrębie Włocławek położone są w Mezoregionie Równiny Inowrocławskiej i Mezoregionie Kotliny Toruńskiej.

Rzeźba terenu

Rzeźba terenu wg poszczególnych mezoregionów   fizyczno-geograficznych przedstawia się następująco:

• Na Pojezierzu Dobrzyńskim, na którego obszarze znajduje się niewielka część obrębu Włocławek dominują niewielkie pagórki porozdzielane rynnowatymi obniżeniami lub obniżeniami wytopiskowym.
• Kotlina Płocka to rozszerzenie pradoliny Wisły z formami rzeźby terenu związanymi z działalnością wód rzecznych i kształtującymi się w późnym plejstocenie formami eolicznymi( podstawowe formy rzeźby terenu to sfalowane równiny tarasów rzecznych miejscami zwydmione). Największe skupienie wydm parabolicznych występuje w obrębie Jedwabna na wschód od Jeziora Wikaryjskiego do wysokości Jeziora Rakutowskiego. Wysokość poszczególnych wydm wynosi przeciętnie 10-20 m, niejednokrotnie do 30 m. Wydmy paraboliczne łącząc się tworzą niejednokrotnie wał długości do kilku kilometrów. Rzeźbę terenu urozmaicają tu liczne rynny jeziorne.
• Pojezierze Kujawskie stanowi wysoczyznę morenową, której wysokość waha się od 100 do 129 m mającą charakter równin morenowych płaskich, miejscami sfalowaną (w leśnictwie Szpetal w obrębie Włocławek i w leśnictwie Kurowo  w obrębie Czarne).

Warunki glebowe

Podstawowymi utworami geologiczno-glebowymi są piaski i żwiry akumulacji rzecznej z fragmentami piasków eolicznych występujące głównie w pradolinie Wisły oraz piaski lodowcowe i gliny zwałowe występujące na wysoczyznach morenowych.

W kompleksach leśnych nadleśnictwa dominuje zdecydowanie typ gleb rdzawych wytworzone z piasków rzecznych. Z wydmami związane są gleby bielicowe. Wśród obszarów piaszczystych występują też gleby bagienne i pobagienne. Na wysoczyznach morenowych zdecydowanie dominują typy gleb brunatnych i gleb płowych.

Klimat

Charakterystyka klimatu Subregionu Kujawskiego według Narodowego Atlasu Polski (Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław. Warszawa. Kraków. Gdańsk.1973-1978) oraz Atlasu środowiska geograficznego Polski (Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania. Warszawa 1994 ) przedstawia się następująco:

przeciętna ilość opadów rocznie   - 508 mm

średnia roczna temperatura powietrza - +8,4 ⁰C

średnia temperatura stycznia - -0,7 ⁰C

średnia temperatura lipca - +18,9 ⁰C

średnia ilość dni w roku z pokrywą śnieżną - ca 70

udział wiatrów silnych i bardzo silnych -   1- 2 %

średnie daty ostatnich przymrozków wiosennych - 26 kwietnia - 5 maj

średnie daty  przymrozków jesiennych - 6 wrzesień - 15 październik

Charakterystyczną cechą klimatu omawianego obszaru są najniższe opady atmosferyczne   w Polsce, nie przekraczające często 500 mm rocznie. Ta cecha klimatu ma niewątpliwie negatywny wpływ na efekty prac odnowieniowych. Obszar działania nadleśnictwa leży poza zasięgiem występowania buka i świerka wymagających dużej wilgotności gleby i powietrza.

Wody

Zdecydowanie przeważająca część zasięgu działania nadleśnictwa położona jest w dorzeczu Wisły, która poniżej stopnia wodnego ma charakter nie uregulowany;natomiast sam zbiornik włocławski ma charakter zbiornika przepływowego.

Największym lewobrzeżnym dopływem Wisły jest Zgłowiączka odwadniająca Wysoczyznę Kujawską (jej prawobrzeżnymi dopływami są: Chodeczka inaczej Lubieniec,Lubieńka i Bachorza), następnie Struga Ośla, Zuzanka, która z innym prawobrzeżnym dopływem Wisły - Rudą włączone zostały w system Kanału Głównego uchodzącego do zalewu poniżej zapory.

Dorzecze rzeki Odry (w zlewni rzeki Noteć) to tylko niewielki zachodni fragment zasięgu działania nadleśnictwa (część kompleksów leśnych leśnictwa Osięciny w obrębie Włocławek) poprzez Kanał Bachorze i Kanał Pieranie łączy Noteć ze Zgłowiączką. Należy podkreślić, że dział wodny między Wisłą i Odrą nie jest dokładnie określony.

Ważną rolę szczególnie w obrębach Czarne i Jedwabna spełniają jeziora rozmieszczone przede wszystkim w dwóch równoleżnikowych rynnach odpływowych: pierwsza zjeziorami Rybnica, Radyszyńskie, Telążna, Chrapka, Mielec, Jazy i Wierzchoń oraz druga z jeziorami: Wikaryjskim,Wójtowskimi, Lubiechowskim, Krzewent. Goreńskim i Skrzyneckim. Jezioro Grodno wypełnia dno wytopiska polodowcowego.

Jedynym zbiornikiem wodnym na terenie obrębu Włocławek jest jezioro Łuba.

Wszystkie jeziora podwyższają walory krajobrazowe obszarów leśnych nadleśnictwa.

Na omawianym obszarze znajduje się jeden z zasobniejszych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych - Pradolina Wisły (nr 220) zaliczony do obszarów najwyższej ochrony.