Obszar Natura 2000

Kod obszaru:

PLB040003

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:

61,20 ha

Status formalny:
Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska

Opis przyrodniczy:

Obszar obejmuje prawie naturalną dolinę Dolnej Wisły bez odcinka ujściowego - na odcinku pomiędzy Włocławkiem a Przegaliną. Dolina Wisły na tym odcinku należy do kilku różnych jednostek fizyczno geograficznych - południowa część (aż do Bydgoszczy) to fragment Padoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, kolejny odcinek to właściwa Dolina Dolnej Wisły przecinająca garby Pojezierzy Południowobałtyckich, a ostatni odcinek (poniżej miejscowości Piekło) stanowi część krainy Żuław Wiślanych. Dno doliny leży na wysokość od 1 do 50 m n.p.m. Rzeka płynie w naturalnym korycie prawie na całym odcinku, z namuliskami, łachami piaszczystymi i wysepkami, w dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie torfowiska niskie; brzegi pokryte są mozaiką zarośli wierzbowych i lasów łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk. Miejscami dolinę Wisły ograniczają wysokie skarpy, na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe. W granicach obszaru Wisła przepływa przez kilka dużych miast, jak: Toruń, Bydgoszcz, Grudziądz, Tczew. Wody śródlądowe (stojące i płynące) zajmują 31% obszaru, siedliska łąkowe i zaroślowe zajmują 21%, a siedliska leśne 8%. Obszar jest wykorzystywany rolniczo - 38% powierzchni. Obszar jest ostoją ptaków o randze europejskiej. Mimo, że awifauna obszaru nie jest całkowicie poznana wiadomo, że gniazduje tu ok.180 gatunków ptaków. Teren stanowi bardzo ważną ostoję dla ptaków migrujących i zimujących (m.in. zimowisko bielika). W okresie wędrówek ptaki wodno-błotne występują w obrębie obszaru w bardzo dużych koncentracjach - do 50 000 osobników. Występują tu co najmniej 44 gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Szczególne znaczenie mają populacje gatunków takich jak: bielik, gęś, nurogęś, ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, ostrygojad, bielaczek. W stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje także derkacz, mewa czarnogłowa, sieweczka rzeczna. Bogata fauna innych zwierząt kręgowych, bogata flora roślin naczyniowych (ok.1350 gatunków) z licznymi gatunkami zagrożonymi i prawnie chronionymi, silnie zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym zachowane różne typy łęgów, a także cenne murawy kserotermiczne wskazuje na bardzo wysoką wartość przyrodniczą tego obszaru.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Opis turystyczny:

Obszar przecinają drogi różnej kategorii: drogi krajowe (np. nr. 1,10) i drogi o znaczeniu lokalnym. Nie do wszystkich miejsc uda się więc dojechać samochodem. Region ten dysponuje zróżnicowanymi atrakcjami turystycznymi: wysokiej klasy zabytki kultury (zespoły urbanistyczne Torunia, Chełmna, Tczewa, Chełmży, zamki w Gniewie, Kwidzyniu, Nowym, Świeciu, Toruniu, ruiny zamków Dybowskiego, w Pokrzywnie, Złotorii, Raciążku, Bobrownikach) oraz specyficzne walory przyrodnicze np. uzdrowiska w Ciechocinku czy obszarów chronionych: Rezerwaty Przyrody: Las łęgowy nad Nogatem (33,0 ha), Łęgi na Ostrowiu Panieńskim (34,4 ha), Mątowy (56,7 ha), Wielka Kępa (Ostromecka) (27,8 ha), Wiosło Małe (21,9 ha), Kępa Bazarowa (32,4 ha), Rzeka Drwęca (18888, ha), Projektuje się utworzenie jeszcze 4 rezerwatów. Park Krajobrazowy: Dolina Dolnej Wisły (55643,0 ha), Obszary Chronionego Krajobrazu: Białej Góry (3841,0 ha), Doliny Kwidzyńskiej (1977,0 ha), Gniewski (2336,0 ha), Nadwiślański, Ujścia Nogatu, Środkowożuławski (2870,0 ha), Doliny Drwęcy, Doliny Osy i Gardęgi, Na południe od Torunia, Nizina Ciechocińska, Rzeki Szkarpawy, Żuław Gdańskich, Strefy Krawędziowej Doliny Wisły, Wydm śródlądowych na południe od Torunia. Użytki Ekologiczne: Mopkowy Most (0,2 ha), Parowa (4,0 ha) Turyści mogą korzystać z bazy hotelowej w wielkich miastach oraz gospodarstw agroturystycznych skupionych głównie w rejonie Sztumu, Kwidzynia, Dobrczy i Aleksandrowa Kujawskiego. Informacje turystyczne: w gdańskim oddziale PTTK i w punktach informacji turystycznej w większych miastach oraz w Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego, która sprawuje opiekę nad całym obszarem.
Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna mieści się w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu. Można zapoznać się ze stroną internetową Organizacji: www.k-pot.pl a w razie szczegółowych pytań skontaktować się mailowo: biuro@k-pot.pl. Lokalne organizacje turystyczne (LOT) można odwiedzić w Tucholi (LOT "Bory Tucholskie"), Grudziądzu, Toruniu, Bydgoszczy (LOT BYLOT), Inowrocławiu (Inowrocławska LOT "InLOT").

Zagrożenia:

Planowana jest budowa nowej zapory (stopień wodny w Nieszawie), która jeśli zostanie zrealizowana stanowić będzie duże zagrożenie dla przyrody tego obszaru. Do najpoważniejszych zagrożeń ostoi zalicza się zanieczyszczenia wód pochodzenia rolniczego, przemysłowego i komunalnego. Istotne jest również niszczenie morfologicznej różnorodności międzywala, zabudowa brzegów i zalesianie muraw. Obserwuje się spontaniczną sukcesję roślinności wskutek zaprzestania lub zmniejszenia intensywności wypasu zwierząt w międzywalu, a także zamianę użytków zielonych na pola orne w międzywalu. Obszar podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.

Istniejące formy ochrony przyrody:

• Kępa Bazarowa - rezerwat przyrody
• Las łęgowy nad Nogatem - rezerwat przyrody
• Mątawy - rezerwat przyrody
• Rzeka Drwęca - rezerwat przyrody
• Wielka Kępa - rezerwat przyrody
• Wiosło Małe - rezerwat przyrody
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Drwęcy - obszar chronionego krajobrazu
• Gniewski - obszar chronionego krajobrazu
• Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu - obszar chronionego krajobrazu
• Nizina Ciechocińska - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Szkarpawy - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Doliny Wisły - obszar chronionego krajobrazu
• Środkowożuławski - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Ujścia Nogatu - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Śródlądowych na płd. od Torunia - obszar chronionego krajobrazu
• Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego - park krajobrazowy

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• traszka grzebieniasta - płaz
• mopek - ssak
• nocek duży - ssak
• bóbr europejski - ssak
• wilk * - ssak
• wydra - ssak
• ortolan - ptak
• gąsiorek - ptak
• świergotek polny - ptak
• jarzębatka - ptak
• dzięcioł średni - ptak
• dzięcioł czarny - ptak
• kraska - ptak
• zimorodek - ptak
• rybitwa białoczelna - ptak
• rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak
• rybitwa białowąsa - ptak
• rybitwa czarna - ptak
• mewa mała - ptak
• mewa czarnogłowa - ptak
• szablodziób - ptak
• batalion - ptak
• derkacz - ptak
• zielonka - ptak
• żuraw - ptak
• błotniak łąkowy - ptak
• błotniak zbożowy - ptak
• błotniak stawowy - ptak
• kania czarna - ptak
• kania ruda - ptak
• trzmielojad - ptak
• bielik - ptak
• rybołów - ptak
• łabędź czarnodzioby (mały) - ptak
• łabędź krzykliwy - ptak
• bocian czarny - ptak
• bocian biały - ptak
• bąk - ptak
• czapla biała - ptak
• kumak nizinny - płaz
• ciosa - ryba
• głowacz białopłetwy - ryba
• koza - ryba
• boleń - ryba
• piskorz - ryba
• różanka - ryba
• minóg rzeczny - ryba

Ważne dla Europy gatunki roślin 
(z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• leniec bezpodkwiatowy 
• sasanka otwarta 
• starodub łąkowy

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy ul. Konarskiego 1, 85-950 Bydgoszcz Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna ul. Wełniany Rynek 5/8, 85-036 Bydgoszcz (do korespondencji) Urząd Marszałkowski w Toruniu (siedziba) Pl. Teatralny 2, 97-100 Toruń Tel.: (52) 376 70 19, Fax.: (52) 376 70 19 biuro@k-pot.pl, www.k-pot.pl Dyrekcja Zespołu Parków Krajobrazowych Chełminskiego i Nadwiślańskiego - Świecie

Jednostki administracyjne:

• Ciechocinek (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Nieszawa (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Aleksandrów Kujawski (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Raciążek (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Waganiec (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dąbrowa Chełmińska (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dobrcz (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Osielsko (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Solec Kujawski (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Chełmno m. (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Chełmno (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Unisław (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Grudziądz (grudziądzki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bobrowniki (lipnowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dragacz (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Nowe (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Pruszcz (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Świecie (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Czernikowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubicz (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Obrowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Wielka Nieszawka (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Zławieś Wielka (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Fabianki (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubanie (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bydgoszcz (Bydgoszcz, woj. kujawsko-pomorskie)
• Grudziądz m. (Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie)
• Toruń (Toruń, woj. kujawsko-pomorskie)
• Włocławek (Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie)
• Cedry Wielkie (gdański, woj. pomorskie)
• Suchy Dąb (gdański, woj. pomorskie)
• Kwidzyn (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Ryjewo (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Sadlinki (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Lichnowy (malborski, woj. pomorskie)
• Miłoradz (malborski, woj. pomorskie)
• Ostaszewo (nowodworski (pomorskie), woj. pomorskie)
• Stegna (nowodworski (pomorskie), woj. pomorskie)
• Gniew (tczewski, woj. pomorskie)
• Pelplin (tczewski, woj. pomorskie)
• Subkowy (tczewski, woj. pomorskie)
• Tczew (tczewski, woj. pomorskie)
• Tczew (tczewski, woj. pomorskie)
• Sztum (sztumski, woj. pomorskie)
• Gdańsk (Gdańsk, woj. pomorskie)

Źródła danych:

• SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska - SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska