Asset Publisher Asset Publisher

Bezpieczna wyprawa do lasu

Wędrówka po lesie to w dzisiejszym, pełnym bodźców świecie może mieć wręcz znaczenie terapeutyczne. By tak się stało, musi być bezpieczna. Na co zwrócić uwagę, ruszając do lasu?

Naładowany telefon

Dziś, gdy niemal każdy ma w kieszeni smartfon, który lokalizuje nas w przestrzeni, przestajemy się obawiać, że gdziekolwiek zabłądzimy. Urządzenie musi jednak działać. Wybierając się w nieznany teren leśny, zadbajmy o to, by bateria była w pełni naładowana.

Telefon przyda się nie tylko do lokalizacji. Będzie niezbędny, by w razie trudnej sytuacji wezwać pomoc.

W lesie bywa różnie z zasięgiem sieci komórkowych. Jest słabszy w głębi kompleksów, w sezonie wegetacyjnym przy pełnym ulistnieniu, w zależności od pogody. Dlatego też w głębi lasu gorzej działają – albo nie działają wcale – internetowe aplikacje mapowe (Google Maps).

Sygnał GPS potrzebny do lokalizacji nie wymaga zasięgu telefonii komórkowej. Dlatego warto zainstalować aplikację mapową mBDL i mieć ze sobą wszystkie leśne mapy zawsze, niezależnie od zasięgu.

mBDL to Mobilny Bank Danych o Lasach, zasób o wiele bogatszy niż klasyczna mapa. Dzięki cyfrowym mapom poznamy wiek i gatunki drzew w konkretnych lokalizacjach. A nawet zakres prac, jakie zostały w nich zaplanowane, niezależnie od tego, czy las jest własnością państwa, gminy czy osoby prywatnej (ta informacja też tam będzie).

Od mankamentów towarzyszących elektronice wolna jest klasyczna papierowa mapa. W komplecie z kompasem ułatwi orientację i zabezpieczy przed zbędnym kluczeniem po leśnych drogach lub zabłądzeniem. Wiele nadleśnictw wydaje takie mapy.

Zgubiłem się w lesie. Jak próbować odnaleźć drogę?

Mimo możliwości, jakie daje współczesna technika, ludzie nadal gubią się w lasach. Co, gdy tak się stanie?

Przede wszystkim nie wpadajmy w panikę. Usiądź chwilę, zbierz myśli i przypomnij sobie opis terenu w którym jesteś. Warto wytężyć słuch, bo czasem słychać z daleka szum głównej drogi, pociąg lub odgłosy miasta. Wypatrywać charakterystycznych punktów terenu, jak linie wysokiego napięcia, gazociągi czy ślady użytkowania dróg – zwykle prowadzą do miejscowości lub dróg publicznych. W górach można podążać „z nurtem”, czyli iść wzdłuż potoku schodząc w dół, w ten sposób zwiększa się szansa dojścia do wioski lub drogi.

Jeśli masz działający telefon, ktokolwiek go odbierze, zada oczywiste pytanie: gdzie jesteś? Żeby odpowiedzieć coś więcej niż tylko „w ciemnym lesie”, postaraj się odnaleźć i wskazać konkretne szczegóły terenowe: ambona myśliwska, paśnik, znak lub tablica informacyjna, siatka ogrodzeniowa. Dla lokalnego leśnika to wiele mówiące szczegóły. Idealny do lokalizacji będzie słupek oddziałowy.

Lasy należące do państwa są zwykle podzielone na prostokątne oddziały. W przecięciu dróg, które są granicami oddziałów, w narożniku jednego z nich, znajdziesz kamienny słupek oddziałowy. Czarną farbą będą na nim wypisane numery oddziałów, ku którym zwracają się lica słupka. Te numery podane służbom ratunkowym czy leśnikowi pozwolą bezbłędnie zidentyfikować, gdzie jesteś. Leśnik może podpowiedzieć, w którą z dróg się skierować.

Słupek pozwoli z łatwością ustalić twoje położenie na leśnej mapie, gdzie zaznacza się oddziały. Gdy na słupku są numery czterech oddziałów, to narożnik pomiędzy dwoma najniższymi numerami wskazuje na ogół kierunek północny-zachód.

Leśnik perfekcyjnie zlokalizuje nas także na podstawie tabliczki (czerwonej w Lasach Państwowych) służącej do ewidencjonowania drewna. Znajdziemy tam dwa rzędy cyfr. Dolny to kod leśnictwa, górny – numer kolejnego stosu lub sztuki drewna. Numery są w bazie danych Lasów Państwowych, połączonej z mapą.

Natrafiłem na zakaz wstępu do lasu. Dlaczego?

Nie każdy fragment lasu jest dostępny dla turystów. Z zapisów ustawy o lasach wynika, że stale nie wolno wchodzić na obszary zagrożone erozją (najczęściej są to niebezpieczne dla ludzi osuwiska), na wszystkie uprawy leśne do 4 metrów wysokości, do ostoi zwierząt, na leśne powierzchnie doświadczalne i do drzewostanów nasiennych.

Zakazy są ustanawiane ze względu na dobro lasu bądź bezpieczeństwo ludzi. Taki charakter ma zakaz wstępu w miejscu, gdzie trwają prace leśne. To oczywiste, że nie należy go naruszać, gdy pracują maszyny i ścinane są drzewa. Znaki zakazujące wstępu ustawia się na drogach leśnych. Zakaz obowiązuje również wtedy, gdy na powierzchni nikt nie pracuje.

Zakaz wstępu może pojawić się także okresowo, wprowadzony przez nadleśniczego w związku z ogromnym zagrożeniem pożarowym, klęskami żywiołowymi (np. wiatrołomy czy okiść) oraz wykonywanymi zabiegami chemicznymi z zakresu ochrony lasu (stosowanymi wyjątkowo, gdy inne metody ochrony lasu nie przynoszą rezultatu). Takie zakazy są ustanowione w trosce o życie i zdrowie ludzi odwiedzających las i należy ich bezwzględnie przestrzegać.

Nieprzestrzeganie zakazu wstępu do lasu jest wykroczeniem, które - oprócz świadomego narażenia własnego życia i zdrowia - może być także ukarane mandatem. Tu znów warto rekomendować mBDL, który zawiera mapę zakazów wstępu do lasu.

Oczywiście ograniczenia dotyczą także obszarów chronionych, rezerwatów przyrody i parków narodowych. Tam poruszamy się po wyznaczonych szlakach.

Uwaga polowanie

Las służy rekreacji i wypoczynku, spełnia wiele rozmaitych funkcji społecznych, ale jest także jednocześnie obwodem łowieckim, gdzie mogą trwać polowania. Nie można żądać od myśliwych zaprzestania polowania, ale także myśliwi muszą tolerować i przewidzieć obecność ludzi w lesie.

W lesie polowania zbiorowe odbywają się między październikiem a styczniem, zwykle w weekendy i w ciągu dnia. Organizatorzy powinni je zgłaszać gminom. Te publikują informację o polowaniach na stronach internetowych najdalej pięć dni przed rozpoczęciem polowania. Przepisy nakazują również, by obszar, na którym odbędzie się polowanie zbiorowe oznakowywać tablicami.

Powyższe wymogi nie dotyczą polowań indywidualnych. Jednak regulamin polowań rygorystycznie określa zasady oddawania strzałów, polowania i zabezpiecza bezpieczeństwo ludzi. Myśliwi są dobrze wyszkoleni, świetnie znają teren i to zwykle oni dostosowują się do ruchu turystycznego w lesie.

Czy bać się dzikich zwierząt?

Choć bardzo małe, to bardzo niebezpieczne okazują się kleszcze. Samo ugryzienie nie jest dotkliwe, ale już konsekwencje chorób, które przenoszą mogą być niezwykle poważne. Istnieje szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Przyjmują ją regularnie wszyscy leśnicy. Rekomendujemy jej przyjmowanie wszystkim miłośnikom wędrówek w terenie i grzybobrania. Tym bardziej, że obecnie kleszcze spotykamy nie tylko w lasach, a ze względu na panujące temperatury – przez większą część roku.

Nie ma szczepionki przeciw boreliozie. Jedyny sposób to unikać ugryzień kleszczy poprzez odpowiednie ubieranie się (jak najmniej odkrytych rąk i nóg), kontrolowanie odzieży i ciała po powrocie z lasu, stosowanie odstraszających pajęczaki i owady repelentów.

W polskich lasach coraz bardziej powszechne są duże drapieżniki: wilki i niedźwiedzie. Zwierzęta same z siebie nie bywają agresywne wobec ludzi. Niebezpieczne dla ludzi stają się w sytuacjach, kiedy same poczują się zagrożone. Takie ewidentne okoliczności to penetrowanie miejsc rozrodu (nor, gawr), rozdzielenie z młodymi, zablokowanie jedynej drogi ucieczki. Może do nich dojść przy naszej całkowitej nieświadomości. Dlatego dostrzegłszy drapieżniki, lepiej obserwować je z oddali, nie zbliżając się. To samo dotyczy dzików – mogą być niebezpieczne zaniepokojone, szczególnie z młodymi czy żmij, których jad może być dla człowieka śmiertelny.

Zawsze z dużą ostrożnością należy traktować zwierzęta, które nie wykazują lęku przed człowiekiem czy sprawiające wrażenie chorych. To mogą być objawy wścieklizny. Jej przypadki zdarzają się co prawda rzadko (szczepionki przeciwko wściekliźnie rozrzuca się z samolotów), jest to jednak bardzo groźna w skutkach choroba.

Gdzie spotkać leśnika?

Leśnika terenowego najłatwiej zastać w kancelarii (biurze) leśnictwa. Każdy leśniczy na tablicy informacyjnej przed leśniczówką oraz na drzwiach kancelarii podaje informację, kiedy przyjmuje interesantów. Zwykle są to godziny przedpołudniowe. Najlepiej umówić się wcześniej telefonicznie na spotkanie.

Warto pamiętać, że leśniczy, pomimo tego, że pełni służbę dbając o las i chroniąc go przed zagrożeniami, nie pracuje całą dobę ale w wyznaczonych godzinach.

Można też zadzwonić do Straży Leśnej, która patroluje teren całego nadleśnictwa. Numery telefonów znajdują się w zakładce kontakt.

Pamiętajmy! W przypadkach zagrożenia zdrowia i życia dzwonimy na numer 112.


Asset Publisher Asset Publisher

Back

Dolina Dolnej Wisły

Dolina Dolnej Wisły

Obszar Natura 2000

Kod obszaru:

PLB040003

Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000:

obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)

Obszar biogeograficzny:

kontynentalny

Powierzchnia:

61,20 ha

Status formalny:
Obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska

Opis przyrodniczy:

Obszar obejmuje prawie naturalną dolinę Dolnej Wisły bez odcinka ujściowego - na odcinku pomiędzy Włocławkiem a Przegaliną. Dolina Wisły na tym odcinku należy do kilku różnych jednostek fizyczno geograficznych - południowa część (aż do Bydgoszczy) to fragment Padoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, kolejny odcinek to właściwa Dolina Dolnej Wisły przecinająca garby Pojezierzy Południowobałtyckich, a ostatni odcinek (poniżej miejscowości Piekło) stanowi część krainy Żuław Wiślanych. Dno doliny leży na wysokość od 1 do 50 m n.p.m. Rzeka płynie w naturalnym korycie prawie na całym odcinku, z namuliskami, łachami piaszczystymi i wysepkami, w dolinie zachowane są starorzecza i niewielkie torfowiska niskie; brzegi pokryte są mozaiką zarośli wierzbowych i lasów łęgowych, a także pól uprawnych i pastwisk. Miejscami dolinę Wisły ograniczają wysokie skarpy, na których utrzymują się murawy kserotermiczne i grądy zboczowe. W granicach obszaru Wisła przepływa przez kilka dużych miast, jak: Toruń, Bydgoszcz, Grudziądz, Tczew. Wody śródlądowe (stojące i płynące) zajmują 31% obszaru, siedliska łąkowe i zaroślowe zajmują 21%, a siedliska leśne 8%. Obszar jest wykorzystywany rolniczo - 38% powierzchni. Obszar jest ostoją ptaków o randze europejskiej. Mimo, że awifauna obszaru nie jest całkowicie poznana wiadomo, że gniazduje tu ok.180 gatunków ptaków. Teren stanowi bardzo ważną ostoję dla ptaków migrujących i zimujących (m.in. zimowisko bielika). W okresie wędrówek ptaki wodno-błotne występują w obrębie obszaru w bardzo dużych koncentracjach - do 50 000 osobników. Występują tu co najmniej 44 gatunki ptaków wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Szczególne znaczenie mają populacje gatunków takich jak: bielik, gęś, nurogęś, ohar, rybitwa białoczelna, rybitwa rzeczna, zimorodek, ostrygojad, bielaczek. W stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje także derkacz, mewa czarnogłowa, sieweczka rzeczna. Bogata fauna innych zwierząt kręgowych, bogata flora roślin naczyniowych (ok.1350 gatunków) z licznymi gatunkami zagrożonymi i prawnie chronionymi, silnie zróżnicowane zbiorowiska roślinne, w tym zachowane różne typy łęgów, a także cenne murawy kserotermiczne wskazuje na bardzo wysoką wartość przyrodniczą tego obszaru.

Dane zaktualizowano w 2009 r.

Opis turystyczny:

Obszar przecinają drogi różnej kategorii: drogi krajowe (np. nr. 1,10) i drogi o znaczeniu lokalnym. Nie do wszystkich miejsc uda się więc dojechać samochodem. Region ten dysponuje zróżnicowanymi atrakcjami turystycznymi: wysokiej klasy zabytki kultury (zespoły urbanistyczne Torunia, Chełmna, Tczewa, Chełmży, zamki w Gniewie, Kwidzyniu, Nowym, Świeciu, Toruniu, ruiny zamków Dybowskiego, w Pokrzywnie, Złotorii, Raciążku, Bobrownikach) oraz specyficzne walory przyrodnicze np. uzdrowiska w Ciechocinku czy obszarów chronionych: Rezerwaty Przyrody: Las łęgowy nad Nogatem (33,0 ha), Łęgi na Ostrowiu Panieńskim (34,4 ha), Mątowy (56,7 ha), Wielka Kępa (Ostromecka) (27,8 ha), Wiosło Małe (21,9 ha), Kępa Bazarowa (32,4 ha), Rzeka Drwęca (18888, ha), Projektuje się utworzenie jeszcze 4 rezerwatów. Park Krajobrazowy: Dolina Dolnej Wisły (55643,0 ha), Obszary Chronionego Krajobrazu: Białej Góry (3841,0 ha), Doliny Kwidzyńskiej (1977,0 ha), Gniewski (2336,0 ha), Nadwiślański, Ujścia Nogatu, Środkowożuławski (2870,0 ha), Doliny Drwęcy, Doliny Osy i Gardęgi, Na południe od Torunia, Nizina Ciechocińska, Rzeki Szkarpawy, Żuław Gdańskich, Strefy Krawędziowej Doliny Wisły, Wydm śródlądowych na południe od Torunia. Użytki Ekologiczne: Mopkowy Most (0,2 ha), Parowa (4,0 ha) Turyści mogą korzystać z bazy hotelowej w wielkich miastach oraz gospodarstw agroturystycznych skupionych głównie w rejonie Sztumu, Kwidzynia, Dobrczy i Aleksandrowa Kujawskiego. Informacje turystyczne: w gdańskim oddziale PTTK i w punktach informacji turystycznej w większych miastach oraz w Dyrekcji Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego, która sprawuje opiekę nad całym obszarem.
Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna mieści się w Urzędzie Marszałkowskim w Toruniu. Można zapoznać się ze stroną internetową Organizacji: www.k-pot.pl a w razie szczegółowych pytań skontaktować się mailowo: biuro@k-pot.pl. Lokalne organizacje turystyczne (LOT) można odwiedzić w Tucholi (LOT "Bory Tucholskie"), Grudziądzu, Toruniu, Bydgoszczy (LOT BYLOT), Inowrocławiu (Inowrocławska LOT "InLOT").

Zagrożenia:

Planowana jest budowa nowej zapory (stopień wodny w Nieszawie), która jeśli zostanie zrealizowana stanowić będzie duże zagrożenie dla przyrody tego obszaru. Do najpoważniejszych zagrożeń ostoi zalicza się zanieczyszczenia wód pochodzenia rolniczego, przemysłowego i komunalnego. Istotne jest również niszczenie morfologicznej różnorodności międzywala, zabudowa brzegów i zalesianie muraw. Obserwuje się spontaniczną sukcesję roślinności wskutek zaprzestania lub zmniejszenia intensywności wypasu zwierząt w międzywalu, a także zamianę użytków zielonych na pola orne w międzywalu. Obszar podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej.

Istniejące formy ochrony przyrody:

• Kępa Bazarowa - rezerwat przyrody
• Las łęgowy nad Nogatem - rezerwat przyrody
• Mątawy - rezerwat przyrody
• Rzeka Drwęca - rezerwat przyrody
• Wielka Kępa - rezerwat przyrody
• Wiosło Małe - rezerwat przyrody
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Drwęcy - obszar chronionego krajobrazu
• Gniewski - obszar chronionego krajobrazu
• Nadwiślański Obszar Chronionego Krajobrazu - obszar chronionego krajobrazu
• Nizina Ciechocińska - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Białej Góry - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Szkarpawy - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Doliny Wisły - obszar chronionego krajobrazu
• Środkowożuławski - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Ujścia Nogatu - obszar chronionego krajobrazu
• Obszar Chronionego Krajobrazu Wydm Śródlądowych na płd. od Torunia - obszar chronionego krajobrazu
• Zespół Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego - park krajobrazowy

Ważne dla Europy gatunki zwierząt 
(z Zał. II Dyr. Siedliskowej i z Zał. I Dyr. Ptasiej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• traszka grzebieniasta - płaz
• mopek - ssak
• nocek duży - ssak
• bóbr europejski - ssak
• wilk * - ssak
• wydra - ssak
• ortolan - ptak
• gąsiorek - ptak
• świergotek polny - ptak
• jarzębatka - ptak
• dzięcioł średni - ptak
• dzięcioł czarny - ptak
• kraska - ptak
• zimorodek - ptak
• rybitwa białoczelna - ptak
• rybitwa zwyczajna (rzeczna) - ptak
• rybitwa białowąsa - ptak
• rybitwa czarna - ptak
• mewa mała - ptak
• mewa czarnogłowa - ptak
• szablodziób - ptak
• batalion - ptak
• derkacz - ptak
• zielonka - ptak
• żuraw - ptak
• błotniak łąkowy - ptak
• błotniak zbożowy - ptak
• błotniak stawowy - ptak
• kania czarna - ptak
• kania ruda - ptak
• trzmielojad - ptak
• bielik - ptak
• rybołów - ptak
• łabędź czarnodzioby (mały) - ptak
• łabędź krzykliwy - ptak
• bocian czarny - ptak
• bocian biały - ptak
• bąk - ptak
• czapla biała - ptak
• kumak nizinny - płaz
• ciosa - ryba
• głowacz białopłetwy - ryba
• koza - ryba
• boleń - ryba
• piskorz - ryba
• różanka - ryba
• minóg rzeczny - ryba

Ważne dla Europy gatunki roślin 
(z Zał. II Dyr. siedliskawej), w tym gatunki priorytetowe(*):

• leniec bezpodkwiatowy 
• sasanka otwarta 
• starodub łąkowy

Instytucje, w których można uzyskać informacje o obszarze:

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Bydgoszczy ul. Konarskiego 1, 85-950 Bydgoszcz Kujawsko-Pomorska Organizacja Turystyczna ul. Wełniany Rynek 5/8, 85-036 Bydgoszcz (do korespondencji) Urząd Marszałkowski w Toruniu (siedziba) Pl. Teatralny 2, 97-100 Toruń Tel.: (52) 376 70 19, Fax.: (52) 376 70 19 biuro@k-pot.pl, www.k-pot.pl Dyrekcja Zespołu Parków Krajobrazowych Chełminskiego i Nadwiślańskiego - Świecie

Jednostki administracyjne:

• Ciechocinek (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Nieszawa (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Aleksandrów Kujawski (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Raciążek (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Waganiec (aleksandrowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dąbrowa Chełmińska (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dobrcz (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Osielsko (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Solec Kujawski (bydgoski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Chełmno m. (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Chełmno (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Unisław (chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Grudziądz (grudziądzki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bobrowniki (lipnowski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Dragacz (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Nowe (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Pruszcz (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Świecie (świecki, woj. kujawsko-pomorskie)
• Czernikowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubicz (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Obrowo (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Wielka Nieszawka (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Zławieś Wielka (toruński, woj. kujawsko-pomorskie)
• Fabianki (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Lubanie (włocławski, woj. kujawsko-pomorskie)
• Bydgoszcz (Bydgoszcz, woj. kujawsko-pomorskie)
• Grudziądz m. (Grudziądz, woj. kujawsko-pomorskie)
• Toruń (Toruń, woj. kujawsko-pomorskie)
• Włocławek (Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie)
• Cedry Wielkie (gdański, woj. pomorskie)
• Suchy Dąb (gdański, woj. pomorskie)
• Kwidzyn (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Ryjewo (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Sadlinki (kwidzyński, woj. pomorskie)
• Lichnowy (malborski, woj. pomorskie)
• Miłoradz (malborski, woj. pomorskie)
• Ostaszewo (nowodworski (pomorskie), woj. pomorskie)
• Stegna (nowodworski (pomorskie), woj. pomorskie)
• Gniew (tczewski, woj. pomorskie)
• Pelplin (tczewski, woj. pomorskie)
• Subkowy (tczewski, woj. pomorskie)
• Tczew (tczewski, woj. pomorskie)
• Tczew (tczewski, woj. pomorskie)
• Sztum (sztumski, woj. pomorskie)
• Gdańsk (Gdańsk, woj. pomorskie)

Źródła danych:

• SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska - SDF pobrany ze strony internetowej Ministerstwa Środowiska / Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska