Asset Publisher
Ochrona lasu
Lasy Nadleśnictwa Włocławek, ze względu na stosunkowo duży udział siedlisk borowych, są w wysokim stopniu narażone na działanie szkodliwych czynników biotycznych i abiotycznych.
Wynika to zarówno z czynników klimatycznych (niskie opady roczne oraz ich niekorzystny rozkład, przymrozki, susze), antropogenicznych (emisja zanieczyszczeń przez zakłady przemysłowe) oraz wynikających ze struktury drzewostanów (stosunkowo duża powierzchnia drzewostanów o składzie niezgodnym lub częściowo zgodnym z pożądanym, znaczne obszary lasów na gruntach porolnych).
Stopniowe dostosowywanie składów gatunkowych do siedlisk, w ramach którego w nadleśnictwie sadzi się duże ilości dębów, klonów, lip i innych liściastych, które stanowią atrakcyjną bazę żerową dla zwierzyny (jeleń, sarna, dzik) zmusza leśników do stosowania środków zapobiegających zgryzaniu i rozdeptywaniu sadzonek oraz spałowaniu drzew w młodnikach. Posadzone leśne uprawy zostają ogrodzone.
Ochrona przed zwierzyną - główną i najbardziej skuteczną metodą ochrony przed zwierzyną jest grodzenie upraw leśną siatką ogrodzeniową o wysokości 2 m.
Grodzenie upraw
Innym sposobem zapobiegającym szkodom od zwierzyny jest smarowanie upraw preparatami z grupy repelentów. Środki te nakładane są ręcznie na wierzchołki drzewek, w celu ochrony pączka szczytowego.
Repelenty są preparatami zawierającymi m.in. piasek kwarcowy, który powoduje, że zgryziony, posmarowany pęd jest po prostu niesmaczny. Tym sposobem zabezpiecza się powierzchnie, narażone na zgryzanie, które nie zostały ogrodzone.
Szkodniki owadzie - Nadleśnictwo Włocławek prowadzi prognozowanie i zwalczanie występowania takich szkodników drzew jak np.:
· brudnica mniszka,
· boreczniki,
· cetyńce,
· szeliniak sosnowy,
· chrabąszczowate (pędraki i imago),
· pozostałe z grupy szkodników pierwotnych sosny (siwiotek borowiec, strzygonia choinówka, poproch cetyniak, barczatka sosnówka, osnuja gwiaździsta),
· pozostałe z grupy szkodników wtórnych (przypłaszczek granatek, kornik drukarz, bielojad olbrzymi).
Brudnica mniszka
Prognozowanie i zapobieganie szkodom ze strony owadów polega na wykonywaniu obligatoryjnych zadań wynikających z Instrukcji Ochrony Lasu oraz wytycznych Zespołu Ochrony Lasu i Instytutu Badawczego Leśnictwa oraz bieżącym reagowaniu na powstające zagrożenia. W tym celu stosuje się różnego rodzaju pułapki m.in. feromonowe (IBL-1), pułapki klasyczne, opaski lepowe, dołki chwytne itd. Zwalczając szkodniki w nadleśnictwie dąży się do minimalizacji korzystania ze środków chemicznych.
Nadleśnictwo Włocławek kładzie duży nacisk na zabiegi profilaktyczne, zmierzające do podniesienia naturalnej odporności i stabilności drzewostanów. Wymienić tutaj należy m.in:
· prowadzenie gospodarki przebudowy i związany z tym wzrost udziału gatunków
liściastych oraz różnicująca się struktura wiekowa drzewostanów,
· ochrona drzew dziuplastych,
· wywieszanie skrzynek lęgowych dla ptaków śpiewających,
· wywieszanie budek rozrodczych dla nietoperzy,
· zimowe dokarmianie ptaków.
Do szkodliwych czynników biotycznych należy dodać występujące na terenie nadleśnictwa czynniki abiotyczne (susze, przymrozki czy huragany) oraz antropogeniczne (wywołane przez człowieka pożary, zanieczyszczenia przemysłowe oraz zaśmiecanie lasu). Wśród czynników abiotycznych największą, negatywną rolę na drzewostany odgrywają przymrozki oraz silne wiatry. Szczególnie groźne są przymrozki późne mające istotne znaczenie, głównie ze względu na rozmiar dokonywanych w nadleśnictwie odnowień dębowych. Szkody powodowane przez huragany i silne wiatry (złomy i wywroty) występują w poszczególnych latach w różnym natężeniu, jednak ich rozmiar nie ma znaczącego wpływu na gospodarkę leśną nadleśnictwa.
Zaśmiecanie lasu
Ochrona przeciwpożarowa
Występująca mała ilość opadów atmosferycznych na terenie Nadleśnictwa Włocławek i duży udział procentowy drzewostanów sosnowych z trzcinnikiem powoduje duże zagrożenie pożarowe począwszy od wczesnej wiosny.
Cały obszar nadleśnictwa zaliczany jest do I kategorii zagrożenia pożarowego,co niestety potwierdza odnotowywana corocznie duża ilość pożarów lasu. Najbardziej zagrożone pożarem lasy znajdują się na terenie leśnictw Wikaryjskie, Dębice, Brześć Kujawski, Rybnica, Poraza , Lipiny, Osięciny.
Mając powyższe na uwadze oraz realizując przepisy prawne N-ctwo posiada infrastrukturę p-poż w skład której wchodzą:
Dostrzegalnie wyposażone w system monitoringu
- Obręb Jedwabna, Leśnictwo Wikaryjskie
- Obręb Włocławek, Leśnictwo Szpetal
- Obręb Czarne, Leśnictwo Goreń
Zaopatrzenie wodne
Nadleśnictwo Włocławek na obszarze lasów oraz w pobliżu kompleksów leśnych zlokalizowało 25 punktów czerpania wody. Są to przede wszystkim naturalne cieki wodne (rzeki) oraz naturalne zbiorniki wodne (jeziora lub bagna – 12 szt., sztuczne zbiorniki -6 szt., (ich utrzymanie leży w bezpośredniej gestii nadleśnictwa), 7 hydrantów przeciwpożarowych będących w gestii innych podmiotów.
wyposażenie w sprzęt gaśniczy:
- śmigłowiec wyposażony w sprzęt do gaszenia pożarów
- lekki pojazd gaśniczy na bazie samochodu Ford Ranger wyposażony w wysoko-ciśnieniowy moduł gaśniczy (motopompa ze zbiornikiem na wodę o pojemności 400 l.)
- przyczepa MEPROZET przystosowana do celów przeciwpożarowych ze zbiornikiem na wodę o pojemności 600 l, doczepiania do ciągnika, wyposażona dodatkowo w niezależną pompę pływającą.
- pługi leśne z pogłębiaczami do wyorywania pasów przeciwpożarowych.
- ciągniki używane do zabezpieczania pożarzysk.
Ponadto w nadleśnictwie zlokalizowana jest baza sprzętu przeciwpożarowego wyposażona w sprzęt ręczny (szpadle, siekiery, motyki, hydronetki) zgodnie z obowiązującą instrukcją ochrony przeciwpożarową obszarów leśnych.
Asset Publisher
„Jezierzba" – wyjątkowy obszar w Borach Tucholskich
„Jezierzba" – wyjątkowy obszar w Borach Tucholskich
Utworzenie rezerwatu „Torfowisko Jezierzba”, położonego na terenie Nadleśnictwa Woziwoda, jest końcowym efektem kilkuletniej pracy naukowców oraz leśników, przede wszystkim współpracy nadleśnictwa z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu podczas realizacji projektu pn. „Ochrona cennych ekosystemów Borów Tucholskich”.
Obiekt powołano w grudniu minionego roku zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Obejmuje obszar 36,97 ha śródleśnych torfowisk, lasów bagiennych i śródleśnych łąk. Rezerwat chroni rzadkie gatunków roślin i cenne mokradła, którymi są torfowiska, stanowiące zaledwie 4 % powierzchni naszego kraju…
Wyjątkowe miejsce…
Kompleks torfowiskowy „Jezierzba” zachował się w bardzo dobrym stanie. Torfowisko otoczone jest rozległymi łąkami i zachwyca pięknym, nietypowym krajobrazem, przełamującym monotonię borów z dominującą sosną. Jednak szczególnie cenne są walory przyrodnicze tego miejsca, czyli bardzo dobrze zachowane torfowisko z dominacją mszaru kępowego torfowca magelańskiego (zespołu Andromedo-Sphagnetum magellanici), w którym można zaobserwować znaczny udział torfowica brodawkowatego (Sphagnum papillosum)- gatunku charakterystycznego dla torfowisk atlantyckich. Jest to z pewnością jedno z największych torfowisk w regionie Borów Tucholskich z dominacją tego rzadkiego gatunku torfowca. Ochroną objęto jednocześnie siedliska przyrodnicze Natura 2000 czyli: murawy bliźniczkowe, torfowiska wysokie oraz przejściowe, bory bagienne i wilgotne oraz lasy bagienne.
Uwagę specjalistów badających florę przykuł fakt występowania na torfowisku dużej różnorodności mszaków (w tym ponad 10 gatunków torfowców). Wśród chronionych przedstawicieli mchów należy wymienić m.in.: krzywoszczeć torfową (Campylopus pyriformis), płonnik cienki (Polytrichum strictum), próchniczek błotny (Aulacomnium palustre), drabik drzewkowaty (Climacium dendroides). Niezwykle interesująca jest różnorodność wątrobowców, w tym gatunków chronionych. Na ple obserwuje się nagromadzenie rzadkich i chronionych gatunków roślin naczyniowych np. modrzewnicy pospolitej (Andromeda polifolia), przygiełki białej (Rynchospora alba), bagnicy torfowej (Scheuchzeria palustris), bagna zwyczajnego (Ledum palustre), rosiczki okrągłolistnej (Drosera rotundifolia), turzycy bagiennej (Carex limosa) oraz obecność bardzo rzadkiego, reliktowego gatunku- fiołka torfowego (Viola epipsila).
Jak wiemy ochrona torfowisk ma nie tylko znaczenie przyrodnicze, ale także klimatyczne. Magazynują bowiem duże ilości węgla, zapobiegając jego emisji do atmosfery oraz stanowią naturalny rezerwuar wody. Należy podkreślić konieczność czynnej ochrony tego typu ekosystemów. Ważne jest, aby zapobiegać osuszaniu obiektów i „magazyn węgla” utrzymać w stanie silnie uwilgotnionym. Bierna ochrona lub co gorsze jej brak może prowadzić do uwalniania się zgromadzonych w pokładach torfu zasobów do atmosfery.
Pod okiem naukowców
Można uznać, że początek działań zmierzających do ochrony torfowisk w środku Borów Tucholskich nastąpił z chwilą rozpoczęcia przez nadleśnictwa Woziwoda i Tuchola projektu. pn."Ochrona cennych ekosystemów Borów Tucholskich", realizowanego przez ostatnie trzy lata, dzięki otrzymaniu dotacji z funduszy zewnętrznych (głównie Europejskiego Obszaru Gospodarczego). Jednym z wielu zadań projektowych było wykonanie inwentaryzacji siedlisk podmokłych oraz oceny stanu ich zachowania. Działaniom towarzyszyły różne formy edukacji na temat ochrony mokradeł, począwszy od zajęć i warsztatów skierowanych do młodzieży szkolnej, poprzez konferencje naukowe do wydania publikacji pt. „Jak chronić torfowiska w lasach?”, stanowiącej cenne kompendium wiedzy i „dobrych praktyk” dla osób zainteresowanych omawianą problematyką. Powstanie rezerwatu „Torfowisko Jezierzba” jest więc końcowym wynikiem pracy naukowców oraz leśników, współpracy Nadleśnictwa Woziwoda, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Norwegian Institute for Nature Research. W latach 2022-2023 naukowcy wiele godzin spędzili na prowadzeniu badań naukowych torfowisk Borów Tucholskich.
Na czym polegały badania? Na podstawie pobieranych z osadów jeziornych i torfowych próbek przeanalizowano około 300 letnią historię rozwoju torfowiska Jezierzba, posługując się metodami paleoekologicznymi i dendrochronologią. W pokładach torfu bowiem, w warunkach beztlenowych, mogą zachować się przykład szczątki roślin i zwierząt, ziarna pyłu, pozostałości mikroorganizmów lub nasiona roślin, stanowiąc źródło cennej wiedzy. Z kolei metoda analizy dendrochronologicznej słojów rocznych drewna dostarcza informacji na temat zmian klimatycznych oraz ekologicznych, które miały miejsce w danym czasie, z uwzględnieniem ekstremalnych zdarzeń typu gradacje owadów i susze. Do analizy pobrano próby z najstarszych drzew pobliskich okazów sosny zwyczajnej. Dla zmapowania roślinności torfowiska oraz rozpoznania miąższości torfu wykorzystywano z kolei metody teledetekcyjne.
Integracja różnych metod badawczych zobrazowała historię torfowiska, dostarczyła wiele danych o zmianie klimatu, faunie i florze występującej na tym terenie w minionych stuleciach. Potwierdzono w ten sposób unikatową wartość przyrodniczą terenu utworzonego rezerwatu i zasadność objęcia ochroną.
Jeziorna, Jezierzba i jezierza…
Historia torfowiska sięga XIX wieku, kiedy było częścią większego kompleksu jeziorno-torfowiskowego. Intensywna melioracja prowadzona w przeszłości dla pozyskania gruntów rolnych doprowadziła do zaniku jeziora Kloce. Same torfowiska jednak przetrwały i nadal pełnią kluczową rolę w ekosystemie. Uległy jednak zmianie wskutek zmian klimatu, składu gatunkowego lasów i działalności człowieka. W ciągu ostatnich trzystu lat zmieniło się otoczenie torfowiska. Obecnie przyległy las tworzą monokultury sosnowe, wcześniej rosły w tym miejscu lasy mieszane.
Skąd się wzięło określenie Jezierzba ? Przesłanki do wyboru takiej nazwy mają podłoże historyczne i naukowe. Teren rezerwatu umiejscowiony jest w obniżeniu, które obejmowało dawne jezioro Kloce i ciągnęło się w kierunku Jeziora Okonińskiego. Z map tworzonych w latach 30 XIX wynika, że były w tym miejscu jeziora Kloce i Kały, celowo odwadniane. Jezioro Kloce znajduje się jeszcze na mapach topograficznych z lat 60 XX w – obecnie całkowicie zanikło. Do jezior przylegało rozległe torfowisko oraz łąki przy miejscowości Jeziorna, nazywaną przez miejscową społeczność „Jezierzbą”. Co ciekawe podczas badań naukowych w pokładach torfowiska zostały znalezione nasiona rośliny wodnej o nazwie „jezierza” (łac. Najas). Jest to dowód nie tylko na jeziorne pochodzenie obiektu, ale z pewnością „znalezisko” przyczyniło się do powstania lokalnej nazwy rezerwatu.
Utworzenie rezerwatu to ważny krok w kierunku zachowania unikatowych ekosystemów Borów Tucholskich. Dzięki zaangażowaniu naukowców i leśników udało się stworzyć wyjątkowy obszar chroniony. Teren ten otoczony jest 67 hektarową otuliną. W przyszłości planuje się powiększenie rezerwatu. Jednak aby to mogło nastąpić konieczne jest pozyskanie gruntów stanowiących własność prywatną położoną w południowo-wschodniej części torfowiska. Obszar nie jest obecnie intensywnie użytkowany przez ludzi, co sprzyja ochronie tego unikatowego ekosystemu. W przyszłości możliwe jest jednak wyznaczenie szlaków turystycznych oraz kontrolowane udostępnienie rezerwatu dla odwiedzających.
